TOMTAŞ

1910–1924 yılları arasında havacılık ve uçak sanayini ordu bünyesinde geliştirmeye çalışan Türkiye, Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde, uçak sanayinin kurumsallaşarak üretime geçmesi için özellikle havacılık sanayinde gelişmiş olan ülkelerle işbirliğini sağlamak istemiştir. Atatürk’ün;

"Bütün tayyarelerimizin ve motorlarının memleketimizde yapılması ve hava harp sanayiinin de bu esasa göre inkişaf ettirilmesi icap eder,"

sözleriyle belirttiği dönemin havacılık politikası doğrultusunda 1925 yılında Tayyare Otomobil ve Motor Türk Anonim Şirketi (TOMTAŞ) kuruldu.

1 Ocak 1925 tarihinde, Alman şirketi ile ortaklığında, TBMM’den çıkarılan üç milyon liralık taahhüt yasası ile mali imkan oluşturulmuş ve görüşmelerin tamamlanması üzerine 7 Eylül 1925 günü Junkers firması ile uçak, motor ve otomobil üretecek komple bir fabrika kurulması konusunda anlaşma yapılmıştır.

Kayseri’de uçak ve Eskişehir’de bakım amacıyla yapılan tesisler ilk hava sanayi kurma teşebbüsleri olmuştur. Sadece ülke imkanları ile girişim yapılamayacağı için ortaklık kurulacak yabancı firma aranmıştır. Başlangıçta model olarak Ju A-20 askeri uçağı seçilerek, 250 adet uçak üretimi  hedeflemiş ve Ju F-13 Limosine tipi yolcu uçağı da üretimi planlanmıştır. Sözleşmenin ana maddelerine göre TOMTAŞ, Hava Kuvvetleri’nin ihtiyacı olan her çeşit uçak ve motoru üretip, bunların yenileme işlemleri ve bakımlarını da yapacaktı.

Yaşadığı ekonomik kriz nedeniyle payına düşen parayı ödeyemeyen Junkers firması ile sorunlar yaşanmış, firma tüm hisselerini 3 Mayıs 1928’de Türk Hava Kurumu’na devretmiştir. Olumsuzluklara rağmen, hazırlıklar tamamlanarak, 6 Ekim 1928’de resmen üretime geçilmiştir. 

1932’den sonra ilk anlaşma Amerikan Curtis- Wright grubuyla yapıldı. Anlaşmada Curtis’den av yolcu ve Fledgling uçakları alınması planlandı. Bununla beraber Curtis-Wright uçaklarının montajının Kayseri’de yapılmasına karar verildi iki yıllık sürede otuz üç Curtiss ve sekiz Fledling uçağı imal edildi. Üretilen eğitim uçaklarından birini Atatürk, İran Şahına hediye etmiştir. 

Türk yapımı savaş uçağı ilk uçuşunu Mayıs 1934’te gerçekleştirmiştir. Türkiye’de büyük sevinçle karşılanmıştır. Fakat yeterli destek verilmediği için uçağın seri üretimine geçilememiştir.